Jeroen Schutz

De Vroonermeerschool in Alkmaar is een openbare basisschool waar betekenisvol, uitdagend, eigentijds en thematisch onderwijs wordt verzorgd. De school werkt vanuit zgn. Kernconcepten op een doelgerichte manier aan het inzichtelijk maken van de voortgang van een leerling. Daar past Schoolpoort natuurlijk uitstekend bij! 

'Door te werken met kernconcepten werk je met een aanpak voor wereldoriëntatie die veel ruimte laat voor leerkrachten en leerlingen, maar waarbij wel doelgericht gewerkt wordt aan het krijgen van inzichten. De kernconcepten bestaan uit acht met elkaar samenhangende clusters van inzichtdoelen. Deze doelen dekken samen de kerndoelen voor wereldoriëntatie en andere op inzicht gerichte kerndoelen. Op basis van deze doelen kunnen leerkrachten de leeromgeving inrichten met allerlei uitdagende werkvormen, activiteiten en leerbronnen. Bij het werken met kernconcepten worden communicatieve vaardigheden en creatieve vakken geïntegreerd en worden rekenvaardigheden toegepast.'
(Bron: KPC Groep)

Op Kindcentrum Theresia in Eindhoven spelen en leren de kinderen in een uitdagende, afwisselende omgeving. Zowel in opvang, onderwijs en BSO. Zo kunnen ze zelf op zoek gaan naar datgene wat hen aanspreekt of bezighoudt. De medewerkers reiken nieuw aanbod aan en dagen de kinderen zo telkens uit om iets nieuws te leren.

Kinderen spelen en werken veel samen. Zo leren ze de ander kennen en leren ze ook zichzelf kennen. Waar ben ik goed in en wat kan jij goed? Samen komen zo verder en leren ze steeds een beetje meer.
De medewerkers kennen de kinderen. Ze weten wat ze nodig hebben, wat hun volgende stapje is en hoe zij daar het beste bij kunnen helpen. Telkens iets meer leren of ontwikkelen, daar gaan we voor op ons Kindcentrum.

Het onderwijs is ingericht middels leerpleinen. Een uitdagende omgeving waarbij kinderen leren van de leerkracht(en), van hun leeftijdsgenoten én van de omgeving. De school doet een beroep op hun zelfstandigheid. Van jongs af aan leert men kinderen het zelf te doen; zelf een stapje zetten, geeft kinderen veel zelfvertrouwen. Zo leren ze wie zij zelf zijn en wat ze kunnen.

Vanaf vandaag werkt ook KC Theresia met Schoolpoort. Hierbij wordt Schoolpoort in fases geimplementeerd.

Een nieuw schoolrapport

Als vader was ik niet zozeer geïnteresseerd in cijfers. Dat mijn kind een 7.4 scoorde, ten opzichte van een 8.6 de vorige keer; dat schiep geen bevredigend beeld. Ik was geïnteresseerd in wát mijn kind geleerd had. De spaarzame 10-minuten gesprekken waren doorgaans niet heel inspirerend en gaven dáár geen inzichten in. Het ging een groot deel van de tijd over CITO grafieken. Gek genoeg legde ik me erbij neer; zo hoorde het nu eenmaal. Toch?

Tijd voor verandering

Het onderwijs is qua inhoud én vorm sindsdien stevig in beweging. Het digitaal leren en lesgeven heeft in veel scholen een prominente plek gekregen. Er zijn steeds meer digitale gegevens beschikbaar die inzicht geven in de voortgang van een leerling zoals de dashboards van oefensoftware leveranciers als Snappet en Gynzy. Tegelijkertijd willen steeds meer scholen juist af van het summatief beoordelen. Maar wat dan? Scholen én ouders blijven het lastig vinden om het traditionele cijferrapport los te laten. Dus welke mogelijkheden zijn er om het papieren schoolrapport te vervangen en om zicht te krijgen op de ontwikkeling van een leerling?

Formatief evalueren, zelfreflectie en het leren zichtbaar maken

Veel scholen leggen de nadruk op het werken vanuit leerdoelen en succescriteria en het vastleggen daarvan. Want met die gegevens en inzichten kun je het traditioneel rapport vervangen. Je krijgt dan te maken met andere brongegevens en komt terecht in een proces dat de leerkracht én leerling in beweging zet (Visible Learning, John Hattie).

Er is steeds meer input voor een ‘levend’ rapport. Leerlingen kunnen ook zelf kan reflecteren op hun eigen werk. Er ontstaan op die manier gegevens die onderdeel zijn van het reflectiegesprek met de leerling (en ouders!) en je krijgt een rapport dat richtinggevend kan zijn. Je kunt het leerproces erop aanpassen en beweegt dus richting formatief evalueren en kunt je richten op toekomstig te behalen doelen. Of juist bestaande doelstellingen aanpassen. Het nieuwe type schoolrapport wordt dus misschien wel een weergave van leerdoelen, observaties, (zelf)reflectie en bijvoorbeeld de talenten van een leerling.

De juiste begeleiding

Welke nieuwe vorm je ook kiest, je treft altijd ouders en leerkrachten die het lastig vinden om het oude rapport los te laten. Men is nu eenmaal gewend om terug te blikken. Je dient dus te zorgen voor goede begeleiding en duidelijke informatie richting ouders. Dus hoe ga je te werk?

Middel voor reflectie

Een levend rapport kan deel uitmaken van het reflectiegesprek met de leerling. Op die manier wordt zo’n rapport richtinggevend. Hiervoor dien je gesprekstechnieken te ontwikkelen. Want een portfoliogesprek is nog redelijk nieuw maar biedt veel nieuwe kansen; het laat de leerling reflecteren op het eigen werk en biedt ook de leerkracht zélf nieuwe inzichten. Een goed rapport ‘nieuwe stijl’ laat iedereen bovendien zien wat de volgende stappen en doelen kunnen zijn. En wat daarvoor nodig is.

Workshop

Het bovenstaande is niet iets dat je van de ene op de andere even doet. Het vergt voorbereiding en oefening. Daarom hebben wij een methodiek bedacht die je hierbij kan helpen. Als leerkracht, binnen je eigen groep, of als hele school. Een methodiek waarbij je geleidelijk kunt overstappen. Met professionele begeleiding en bovendien door kennisuitwisseling met andere scholen in jouw eigen regio. Meer informatie? Neem contact op.

Er is een sterk groeiend enthousiasme voor digitale portfolio's. Steeds meer scholen denken erover om digitale portfolio’s in te zetten voor hun leerlingen. Tijdens het gesprek hierover met leerkrachten en schoolleiders wordt duidelijk dat men veelal denkt aan ‘mappen’ waarin de leerling tekeningen, werkstukken en andere resultaten kan opbergen. Een beetje zoals wat ik zelf op zolder heb staan. Een door mijn moeder zorgvuldig gemaakte selectie van certificaten, diploma’s en tekeningen die ik al die jaren heb gemaakt. Ik heb drie schoenendozen vol. Als dat is wat je wilt dan kun je prima uit de voeten met het opslaan van dat soort bestanden op een persoonlijke drive voor iedere leerling.

Een digitaal portfolio kan echter zoveel méér zijn dan een digitale schoenendoos en velen hebben eigenlijk nog helemaal geen idee van de (on)mogelijkheden. Maar wat is het digitaal portfolio dan precies?

Het persoonlijk digitaal portfolio is een verslag dat de ontwikkeling, vorderingen en talenten van de leerling vastlegt en bewaart. Het laat het proces van ontwikkeling van de leerling zien. Het digitale portfolio gaat uit van eigenaarschap en stemt af op de individuele leerbehoefte van de leerling. De leerling laat via zijn eigen portfolio zien wat hij heeft geleerd en welke informatie hij gebruikt(e). Toetsresultaten, werkstukken, tekeningen, foto's en presentaties worden bewaard en reizen idealiter mee van basisschool naar voortgezet onderwijs."

Jeroen Schutz

Inzicht in ontwikkeling van leerlingen

In een portfolio kunnen leerlingen zélf laten zien aan welke doelen zij hebben gewerkt. Zo’n portfolio is dan niet alleen een bewaarmap voor tekeningen en werk, maar biedt de mogelijkheid de ontwikkeling van leerlingen te volgen in een nieuw soort digitaal rapport. Een digitaal portfolio is in mijn ogen vooral een soort ‘groeidocument’. En dat vergt een andere aanpak, zeker als je de leerdoelen een onderdeel wilt laten worden van het digitaal portfolio. Je gaat procesmatig aan de slag en krijgt zo meer zicht op de ontwikkeling van de talenten van de leerling. Daardoor kun je ingaan op de individuele behoeften van de leerling en het portfolio gebruiken voor formatieve processen. Zo krijgt de leerling ook zelf een beeld bij diens eigen ontwikkeling.

De afbeelding hiernaast toont een voorbeeld van een grafiek waar de leerling, leraar én ouders direct kunnen zien aan welke leerdoelen werd gewerkt. In de werkelijke situatie kan de gebruiker ip zo'n taartpunt klikken en ziet dan aan welke doelen er werd gewerkt. 

Een nieuw leerlingvolgsysteem?

Als je het portfolio niet alleen als digitale bewaardoos ziet, maar ook als een nieuwe manier van het volgen van een leerling, dan biedt dat een nieuw perspectief. Je kunt er verslag doen van de leerdoelen waaraan de leerling werkte maar je kunt in een digitaal portfolio ook méér ‘data’ gebruiken. Idealiter maak je van het portfolio een centraal punt waar een verzameling van leerdoelen en werkstukken gecombineerd kan worden met andere data die bijvoorbeeld vanuit het leerlingadministratie systeem kan worden overgeheveld, zodat een totaalbeeld ontstaat van de leerling op één plek. Het gebruik van data is in het onderwijs echter nog een redelijk onontgonnen terrein. Het wordt ook nog niet echt gezien als inhoud voor een portfolio. Zodra het woord ‘data’ is gevallen, rijzen er direct vragen over privacy. En terecht, want zeker bij nieuwe digitale ontwikkelingen dienen we terughoudend te zijn met de wijze waarop we data gebruiken. Maar dat maakt een digitaal portfolio niet minder waardevol.

Eigenaarschap

Het zou natuurlijk helemaal fantastisch zijn als het digitaal portfolio een document is waarvan het eigendom bij de leerling ligt. Of bij diens ouders/verzorgers, als de leerling minderjarig is. Stel je voor dat je het digitaal portfolio kunt meenemen van school naar school. Of zelfs dat je elementen uit je portfolio, zoals certificaten, in nog een veel later stadium, kunt delen met je toekomstig werkgever!

Als je wilt werken met een digitaal portfolio, kijk dan goed naar alle mogelijkheden die zo'n digitaal portfolio (of e-portfolio) kan bieden en maak het dan méér dan alleen een digitale bewaardoos. Gebruik het voor talentontwikkeling en voor zelfreflectie. En sta stil bij de mogelijkheden voor het vastleggen van observaties binnen het portfolio, zoals rondom werkhouding, talenten, executieve vaardigheden en sociaal-emotionele ontwikkeling.

Gratis inspiratiesessie?

Wil je meer weten over het digitaal portfolio? Heb je behoefte aan praktijkvoorbeelden? Boek dan een gratis inspiratiesessie.
We komen dan langs bij jou op school en helpen je op weg. Bovendien verbinden we je met scholen die (veel) ervaring hebben met het werken met een digitaal portfolio.

'De levensfase waarin tieners zich bevinden is bijzonder. Daarom erkennen wij tieners in wie ze zijn en worden. Wij bieden een leeromgeving waarin onderwijs zich aanpast aan deze ontwikkelingsfase. In een sterk veranderende wereld willen we tieners voorbereiden op hun toekomst. Waar wij voor staan! Rekening houdend met de ontwikkelingsfase van tieners, coachen wij hen door het bieden van steun, sturing en inspiratie. Zij krijgen vaardigheden aangereikt om zelf structuur aan te brengen in hun ontwikkeling. In onze flexibele leeromgeving leren wij samen met oog voor creativiteit, kennis en (eigen)wijsheid.' aldus Tienerschool Sneek.

Het bovenstaande sluit natuurlijk goed aan bij het werken met Schoolpoort. Want Schoolpoort is uitermate geschikt voor Project- en Thematisch onderwijs. De school werkt volgens een ontwikkelcirkel waarbij leerdomeinen vanuit 5 werelden worden aangeboden; creatieve wereld, wetenschappelijke wereld, communicatieve wereld, persoonlijke wereld en maatschappelijke wereld.
Het digitaal portfolio is een prachtig instrument om een leerproces inzichtelijk te maken voor de leerkracht, de leerling zelf en diens ouders.

Schoolpoort is buitengewoon geschikt voor 10-14 onderwijs. Dat blijkt nu ook weer uit het feit dat 10 & Meer Tienercollege ervoor heeft gekozen om met Schoolpoort aan de slag te gaan.

De school gaat aan de slag met het 10-14 curriculum, waarvan alle leerdoelen reeds in Schoolpoort aanwezig zijn. Het leerdoelgericht werken met een digitaal portfolio kon daarmee op een laagdrempelige manier ingezet worden. De school zet alle modules Schoolpoort volledig in en is vanaf de eerste dag gestart met het klaarzetten van lessen en arrangementen.

Over 10 & Meer

Tienercollege 10&Meer is er voor leerlingen vanaf groep 7 tot en met de onderbouw van het voortgezet onderwijs. Zij bieden een rustige, veilige plek waar we basisonderwijs en voortgezet onderwijs met elkaar verbinden. Leerlingen bij 10&Meer worden aangemoedigd om met een open, nieuwsgierige blik naar zichzelf en de wereld te kijken. Samen met klasgenoten, leerkracht/coaches, vakdocenten en ouders werkt iedere leerling op eigen tempo aan het ontwikkelen van de kennis en vaardigheden die nodig zijn om een succesvolle overstap naar het voortgezet onderwijs te kunnen maken. Schoolpoort sluit daarbij naadloos aan.

Meer info? zie website 10 & Meer