Er is een sterk groeiend enthousiasme voor digitale portfolio's. Steeds meer scholen denken erover om digitale portfolio’s in te zetten voor hun leerlingen. Tijdens het gesprek hierover met leerkrachten en schoolleiders wordt duidelijk dat men veelal denkt aan ‘mappen’ waarin de leerling tekeningen, werkstukken en andere resultaten kan opbergen. Een beetje zoals wat ik zelf op zolder heb staan. Een door mijn moeder zorgvuldig gemaakte selectie van certificaten, diploma’s en tekeningen die ik al die jaren heb gemaakt. Ik heb drie schoenendozen vol. Als dat is wat je wilt dan kun je prima uit de voeten met het opslaan van dat soort bestanden op een persoonlijke drive voor iedere leerling.
Een digitaal portfolio kan echter zoveel méér zijn dan een digitale schoenendoos en velen hebben eigenlijk nog helemaal geen idee van de (on)mogelijkheden. Maar wat is het digitaal portfolio dan precies?
Het persoonlijk digitaal portfolio is een verslag dat de ontwikkeling, vorderingen en talenten van de leerling vastlegt en bewaart. Het laat het proces van ontwikkeling van de leerling zien. Het digitale portfolio gaat uit van eigenaarschap en stemt af op de individuele leerbehoefte van de leerling. De leerling laat via zijn eigen portfolio zien wat hij heeft geleerd en welke informatie hij gebruikt(e). Toetsresultaten, werkstukken, tekeningen, foto's en presentaties worden bewaard en reizen idealiter mee van basisschool naar voortgezet onderwijs."
Jeroen Schutz
Inzicht in ontwikkeling van leerlingen
In een portfolio kunnen leerlingen zélf laten zien aan welke doelen zij hebben gewerkt. Zo’n portfolio is dan niet alleen een bewaarmap voor tekeningen en werk, maar biedt de mogelijkheid de ontwikkeling van leerlingen te volgen in een nieuw soort digitaal rapport. Een digitaal portfolio is in mijn ogen vooral een soort ‘groeidocument’. En dat vergt een andere aanpak, zeker als je de leerdoelen een onderdeel wilt laten worden van het digitaal portfolio. Je gaat procesmatig aan de slag en krijgt zo meer zicht op de ontwikkeling van de talenten van de leerling. Daardoor kun je ingaan op de individuele behoeften van de leerling en het portfolio gebruiken voor formatieve processen. Zo krijgt de leerling ook zelf een beeld bij diens eigen ontwikkeling.
De afbeelding hiernaast toont een voorbeeld van een grafiek waar de leerling, leraar én ouders direct kunnen zien aan welke leerdoelen werd gewerkt. In de werkelijke situatie kan de gebruiker ip zo'n taartpunt klikken en ziet dan aan welke doelen er werd gewerkt.
Een nieuw leerlingvolgsysteem?
Als je het portfolio niet alleen als digitale bewaardoos ziet, maar ook als een nieuwe manier van het volgen van een leerling, dan biedt dat een nieuw perspectief. Je kunt er verslag doen van de leerdoelen waaraan de leerling werkte maar je kunt in een digitaal portfolio ook méér ‘data’ gebruiken. Idealiter maak je van het portfolio een centraal punt waar een verzameling van leerdoelen en werkstukken gecombineerd kan worden met andere data die bijvoorbeeld vanuit het leerlingadministratie systeem kan worden overgeheveld, zodat een totaalbeeld ontstaat van de leerling op één plek. Het gebruik van data is in het onderwijs echter nog een redelijk onontgonnen terrein. Het wordt ook nog niet echt gezien als inhoud voor een portfolio. Zodra het woord ‘data’ is gevallen, rijzen er direct vragen over privacy. En terecht, want zeker bij nieuwe digitale ontwikkelingen dienen we terughoudend te zijn met de wijze waarop we data gebruiken. Maar dat maakt een digitaal portfolio niet minder waardevol.
Eigenaarschap
Het zou natuurlijk helemaal fantastisch zijn als het digitaal portfolio een document is waarvan het eigendom bij de leerling ligt. Of bij diens ouders/verzorgers, als de leerling minderjarig is. Stel je voor dat je het digitaal portfolio kunt meenemen van school naar school. Of zelfs dat je elementen uit je portfolio, zoals certificaten, in nog een veel later stadium, kunt delen met je toekomstig werkgever!
Als je wilt werken met een digitaal portfolio, kijk dan goed naar alle mogelijkheden die zo'n digitaal portfolio (of e-portfolio) kan bieden en maak het dan méér dan alleen een digitale bewaardoos. Gebruik het voor talentontwikkeling en voor zelfreflectie. En sta stil bij de mogelijkheden voor het vastleggen van observaties binnen het portfolio, zoals rondom werkhouding, talenten, executieve vaardigheden en sociaal-emotionele ontwikkeling.
Gratis inspiratiesessie?
Wil je meer weten over het digitaal portfolio? Heb je behoefte aan praktijkvoorbeelden? Boek dan een gratis inspiratiesessie.
We komen dan langs bij jou op school en helpen je op weg. Bovendien verbinden we je met scholen die (veel) ervaring hebben met het werken met een digitaal portfolio.